Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

06.12.2006 sayılı yasa ile 5560 sayılı Kanunla Ceza Hukuku Sistemine eklenen HAGB kurumu Ceza hukuku sisteminde önemli bir değişikliğe sebep olmuş ve bu tarihle uygulanmaya başlamıştır. 

HAGB kararı ancak 2 yıl veya daha az süreli hapis cezaları veya adli para cezalarında uygulanabilmektedir. 2 yıl üzerinde hapis cezalarında HAGB uygulanmamaktadır. 

Adli para cezaları yönünden ise HAGB uygulaması herhangi bir sınıra bağlı değildir. Sadece HAGB sisteminin uygulanabilmesi için uzlaşmaya ilişkin koşullar saklı tutulmuştur.

1. Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması gerekmektedir.
2. Sanık hakkında daha önce verilmiş bir mahkûmiyet kararı olması yeterlidir. Sanığın daha önceden bulunan mahkûmiyet hükmünün cezanın Adli para cezası veya hapis cezası olması sonucu etkilememektedir.
3. Mahkemenin sanığın yeniden suç işlemeyeceği yönünde kanaati olması gerekir.
4. Sanık, mağdurun veya kamunun zararlarını gidermiş olması gerekir.
5. Sanık Mağdurun zararını üç farklı yol ile giderebilir. Bunlardan birincisi aynen iade ikincisi eski hale getirme üçüncüsü ise tazmin şeklindedir. 
6. Burada zararın tamamını ödemekten bahsedilmektedir. Eksik veya kısmi ödemeler yeterli değildir. Kamunun uğradığı zararlarda devlet kişiye taksitli şekilde ödeme imkanı sunmaktadır. 
7. Mevcut zarar maddi ve belirlenebilir olması gerekmektedir. Zararın maddi boyutu hakim tarafından belirlenmelidir. Ödemenin Mağdur tarafından kabul edilip edilmemesinin bir önemi yoktur.
8. Sanık, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmesi gerekir.
9. Sanığa duruşma esnasında hakim tarafından bu HAGB kurumunun açıkça anlatılması ve sorulması gerekmekte olup, Sanığında bu hususu kabul etmesi gerekmektedir. 

HAGB kararı bazı suçlar açısından uygulanamamaktadır.

1. 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kanunu Md. 63/2 gereği, bu kanun kapsamındaki disiplin suçlarının ceza miktarı ne olursa olsun HAGB kararı verilemez. 
2. Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu,
3. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu,
4. Disiplin veya tazyik hapsi gerektiren fiiller,
5. Anayasanın 174. maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlar,
6. Daha sonradan yapılan değişiklikle 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlar bakımından HAGB kurumu uygulanabilmektedir.

Sanık (SSÇ) suç tarihinde 18 yaşından küçük ise HAGB kararının denetim süresi 3 yıldır.
Sanık suç tarihinde 18 yaşından büyük ise HAGB kararının denetim süresi 5 yıldır.

Mahkeme kararı ile sanık hakkında bir mahkumiyet hükmü kurulur. Bu mahkumiyet hükmünü ile sanık hakkında HAGB kurumunun uygulanmasına karar verdikten sonra sanığın denetim süresi başlar. 

Kişinin denetim süresi içerisinde yeni bir suç işlemesi veya denetime aykırı davranması halinde Mahkeme yeni bir hüküm açıklamaz daha önce verdiği HAGB kararında yer alan mahkumiyet hükmünü aynen açıklar. Ancak Mahkeme sanığın durumunu değerlendirerek belirlediği cezanın infazı yarısına kadar indirebilir ya da koşulların sağlandığı takdirde cezanın ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar verebilir. 

HAGB kararına karşı itiraz yolu açıktır. Fakat Anayasa Mahkemesi uygulamada bu hususta sıkıntılar yaşanması sebebiyle bu hükmü iptal etmiştir. HAGB kararına karşı 22.06.2023 tarihine kadar itiraz yolu bu tarihten sonra ise HAGB kararına karşı kanun yolunun ne olacağı belirlenmemiştir. 

HAGB kararlarına karşı itirazı inceleyen Mahkeme dosyayı hem esas hem de usul yönünden incelemesi gerekmektedir. 

İtiraz kanun yoluna başvuracak kişi kararı veren mahkemeye dilekçe verilerek HAGB kararına itiraz edebilir. Kararı veren Mahkeme önce kendi itirazı değerlendirir, uygun görürse kararını düzeltebilir. Aksi durumda ise yetkili Mahkemeye itirazın değerlendirilmesi için gönderir. 

HAGB kararı veren Mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleri ise itiraz kanun yoluna başvuruyu değerlendirecek Mahkeme Ağır Ceza Mahkemeleridir. 

HAG kararı veren Mahkeme Ağır Ceza Mahkemeleri ise itiraz kanun yoluna başvuruyu değerlendirecek Mahkeme HAGB kararı veren mahkemeyi sıra numarası olarak izleyen Ağır Ceza Mahkemesidir. 

HAGB kararı herhangi bir hukuki sonuç doğurmayacağı için bu sebeple memuriyete engel değildir.  HAGB kararı ne olursa olsun kişi için memuriyetten atılma veya bir daha o mesleği yapmasına engel teşkil etmemektedir. 

HAGB kararları Adli Sicil Kaydında yer almaz. HAGB kararlarının kendi mahsus bir sistemi vardır. Bu sebeple E-Devlet veya Adliyelerden alınan sabıka kayıtlarında HAGB kararları yer almamaktadır. 

Denetim süresi içerisinde kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha HAGB kararı verilmez. Bu sebeple kişi hakkında denetim süresi içerisinde kişi kasıtlı bir suç işlediği takdirde HAGB kararına hükmolunmaz. Fakat denetim süresi bittikten sonra HAGB kararı uygulanabilmektedir. 

AV. AHMET KEREM AYDİN