İnfaz Hukuku

Kesinleşmiş ceza ve güvenlik tedbirlerinin gerçekleştirilmesini sağlayan hukuk dalına ‘infaz hukuku’ denir. Mahkeme tarafından verilen ceza ve güvenlik tedbirlerini yerine getirmek anlamına gelen infaz hukuku, konu ile ilgili ilkeleri, esasları ve usulleri düzenler.

İnfaz hukukunun konusu kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmüdür. Bu husus 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun m.4’te ‘Mahkumiyet hükümleri kesinleşmedikçe infaz olunamaz.’ şeklinde düzenlenmiştir. Cumhuriyet Başsavcılığına, mahkeme tarafından kesinleşen ve yerine getirilmesi onaylanan cezaya ilişkin hüküm gönderilir. Cezanın infazı Cumhuriyet savcısı tarafından izlenir ve denetlenir.

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun m.2 de belirtildiği üzere “Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin kurallar hükümlülerin ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, doğum, felsefî inanç, millî veya sosyal köken ve siyasî veya diğer fikir yahut düşünceleri ile ekonomik güçleri ve diğer toplumsal konumları yönünden ayırım yapılmaksızın ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınmaksızın uygulanır. Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazında zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı ve onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz.” Şeklindedir.

İnfaz hukukunun temel ilkeleri bulunur. Bu ilkeler:

1. Hukuk Devleti İlkesi: İnfaz yerine getirilirken bu ilke gereklidir. İnsanı değersiz kılan, küçük düşürücü cezalar hukuk devletinde kullanılmaz. Önemli olan cezanın orantılı, amaca uygun ve gerekli olmasıdır. Hukuk devletlerinde iktidar gücünü hukuktan alır. Yine, gücünü hukuka uygun olarak kullanır. Verilen cezalar verilen cezanın amacına uygun ve orantılı olmak zorundadır.
2. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı İlkesi: İnfaz hukukunun temel ilkeleri arasında yer alan bu ilke, ülke anayasalarında da bulunur. Demokrasinin ve hukuk devletinin vazgeçilmez bir parçası olan insan onuru, kişi suçlu diye göz ardı edilemez. Cezasının infazı sırasında suçlunun bir insan olduğu her zaman göz önünde tutulmalıdır ve güvenlik tedbirlerinin infazında zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı ve onur kırıcı davranışlarda bulunulmamalıdır. 
3. Eşitlik İlkesi: Eşitlik ilkesi adı üzerinde anlaşılacağı gibi; kanun önünde herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin eşit olması esasına dayanır. Ceza alan kişi dini, dili, ırkı v.b sebeplerle ayrımcılığa tabi tutulamaz. Yargı organları önünde her vatandaş eşittir. Ceza verilirken hiç kimse bir ayrıcalığa sahip değildir.
4. Sosyal Devlet İlkesi: Sosyal devlet, adaleti ve güvenliği sağlamakla yükümlüdür. Bu nedenle, hükümlüye yardımcı olmalı, mahkum edilen kişinin haklarını gözetmelidir. Hükümlünün özel bakımını sağlayacak bakımı, sosyal bakım ve özeni garanti edilmelidir. Hükümlüye insan onuruna yaraşır olanaklar sağlanması sosyal devlet ilkesinin temelidir.

Ceza İnfaz Kurumlarının Türleri, 5275 sayılı Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu’nun ikinci bölümünde düzenlenmiştir. İlgili bölüme göre ceza infaz kurumlarının türleri aşağıdaki gibidir;

1. Kapalı ceza infaz kurumları (madde 8)
2. Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumları (madde 9)
3. Kadın kapalı ceza infaz kurumları (madde 10)
4. Çocuk kapalı ceza infaz kurumları (madde 11)
5. Gençlik kapalı ceza infaz kurumları (madde 12)
6. Gözlem ve sınıflandırma merkezleri (madde 13)
7. Açık ceza infaz kurumları (madde 14)
8. Çocuk eğitimevleri (madde 15)

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında kanun m.3’te infaz hukukunun temel amacı belirtilmiştir. Buna göre ‘‘Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı ile ulaşılmak istenilen temel amaç, öncelikle genel ve özel önlemeyi sağlamak, bu maksatla hükümlünün yeniden suç işlemesini engelleyici etkenleri güçlendirmek, toplumu suça karşı korumak, hükümlünün; yeniden sosyalleşmesini teşvik etmek, üretken ve kanunlara, nizamlara ve toplumsal kurallara saygılı, sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu kolaylaştırmaktır.’’ Şeklinde belirtilmiştir. İnfaz hukukunun temel amacı, kanun hükmünden de anlaşılacağı üzere ödetme ve önleme şeklinde olmak üzere iki bölümden oluşur.  İnfazın konusu ise mahkûmiyet hükmüdür. Kesinleşmiş bir ceza olmadan infaz devreye giremez.

İnfaz ilkeleri 5 başlık altında toplanabilir. İnfazın kanuniliği ilkesi, infazın kesintisizliği ilkesi, gizlilikten kaçınma ilkesi, insanca infaz ilkesi, infazın bireyselleştirilmesi ilkesi.İnfazın kanuniliği ilkesi; hüküm kesinleşmedikçe infaz olunamaz maddesini temel alır. Yani mahkumiyet hükmü verilen kişiye hükümde yazandan başka hüküm verilemez.İnfazın kesintisizliği ilkesi; infaz uygulanmaya başladıktan sonra yasal süresi sona erinceye kadar ara verilemez.Gizlilikten kaçınma ilkesi; bilinmeyen bir yerde ve bilinmeyen şekilde infazın gerçekleşemeyeceğini belirtir. İnsanca infaz ilkesi; kişiye verilen cezanın orantılı olması gerektiğini belirten maddedir. İnfazın bireyselleştirilmesi ilkesi; hükümlüye uygulanacak ceza infazında iyileştirmeye yönelik plan yapılması gerektiğini öne sürer.